Bij de foto’s: Het bestuur van INLIA eerde de inzet van en betrokkenheid bij vluchtelingen van Kees Nieuwerth door hem bij deze gelegenheid de bekende ‘levende steen’ van INLIA te overhandigen. 

Toch liep hij bemoedigd en getroost de kerk weer uit...

De kerkgangers in de afsluitende dienst van het inspiratiefestival op Terschelling eind oktober, zaten zelfs op de trap naar het orgel. Zo’n bomvolle kerkdienst herinner ik mij enkel uit de dagen van mijn jeugd. Dat waren nog eens tijden. 

Het was een inspirerende dienst. Met mooie liederen, theater en dans, orgel en muziekgroep, een korte meditatie, een sprekend bijbelverhaal, een fleurig aangeklede kerkruimte, veel kinderen, en in de kerk alleen maar blije en enthousiaste mensen. 

Helaas heb ik van al dat moois maar weinig meegekregen. De mensen die in de kerkzaal zaten konden alles horen en alles zien. In een bijzaal zaten de mensen die via luidsprekers wel alles konden horen, maar niets zien. Ik zat in de hal. Daar kon je én niets horen én niets zien. 

Toch ben ik opgetogen uit de kerk vandaan gekomen. Ik heb zitten bedenken wat ik nu precies nodig heb om een inspirerende kerkdienst te beleven. 

Dat is allereerst het Kyriëgebed, het gebed voor de nood van de wereld. Tussen de beden door zing je dan op een ingetogen melodie ‘Kyrie eleison’ – Heer ontferm U. De woorden van het gebed kon ik niet horen, maar wel raden. Ik lees iedere dag de krant. Maar het gezongen kyrie-refrein kon ik van harte meezingen. 

Uit de Bijbel las iemand het evangelieverhaal van Jezus die op de bruiloft te Kana water in wijn verandert. Ik hoorde flarden van zinnen: ‘Jezus was ook op het feest … geen wijn meer … zes grote watervaten … U hebt het beste voor het laatst bewaard.’ Meer had ik niet nodig. 

We zongen het bekende Taizélied ‘Bless the Lord my soul’. Vier bekende regels, ‘Prijs de Heer mijn ziel’, in verschillende talen steeds herhaald. Dat kan ik dromen, dus ook hieraan kon ik voluit meedoen. 

Toen kwam de meditatie. Daar kon ik niets van volgen. Vroeger, toen ik als dominee elke zondag preekte, dacht ik dat dit het belangrijkste stuk van de kerkdienst was. Inmiddels weet ik beter. Een mooie preek is meegenomen, maar niet allesbepalend. 

En toen ik de meditatie niet kon horen, ben ik zelf even gaan mediteren. Dat had ik een dag eerder geleerd op een festivalworkshop van een lekenzuster uit de orde van de Dominicanen. ‘Stilteretraite volgens de traditie van de Middeleeuwse Meester Eckhart.’

We leerden daar het lichaam te ontspannen, en in eigen geest ruimte te maken voor God. Dat is wel even wennen voor een protestant als ik. Dat er meer is dan woorden en debatten en discussie en verstandelijke redeneringen alleen. Dat de lieve Heer ook woont in de stilte. 

Aan het einde van de dienst baden we het Onze Vader. Horend, ziend of niet, iedereen kan dit meebidden. Toen we daarna nog de zegen meekregen, kon de dienst niet meer stuk. Je hebt maar een mosterdzaadje nodig om bemoedigd en getroost de kerk uit te gaan. 

EEN BIJZONDERE WALK OF PEACE

Net als tijdens de vorige editie van het Inspiratiefestival op Terschelling is ook in 2021 vanuit de Raad van Kerken in Nederland een ‘Walk of Peace with Creation’ georganiseerd. Door het fraaie duinlandschap ging het, gelukkig goed weer. Zo’n vijfenveertig ‘vredeswandelaars’ deden eraan mee.

Eén van de eerste vragen was: hoezo een walk of peace with creation en niet in? Terechte vraag die nadere toelichting vergt. Ik riep in herinnering dat de Wereldraad van Kerken de lidkerken ooit opriep om aan een ‘Conciliair Proces van gerechtigheid, vrede en heelheid van de schepping’ deel te nemen en activiteiten rond die thema’s te ondernemen. Daaruit ontstond vervolgens een dialoog over wat nu eigenlijk ‘rechtvaardige vrede’ is. Volgens onze zusters en broeders in de zuidelijke wereldhelft gaat immers gerechtigheid vooraf aan vrede. Deze dialoog mondde uit in de zogeheten Internationale Oecumenische Vredesconvocatie van de Wereldraad in Kingston/ Jamaica (2011). Hier werd uiteindelijk dat begrip rechtvaardige vrede nader ingevuld en omschreven.

Op de Assemblee van de Wereldraad van Kerken in Busan (2013) werden de lidkerken wereldwijd opgeroepen om samen op een Pelgrimage van Gerechtigheid en Vrede te gaan. In het kader van die Pelgrimage heeft de Raad van Kerken (in samenwerking met PAX) jaarlijks een Walk of Peace georganiseerd in diverse steden in ons land. Daar hebben we dus die vredeswandeling, oftewel Walk of Peace.

Aan het begrip rechtvaardige vrede worden vier verschillende dimensies onderscheiden: vrede in de gemeenschap, vrede op de markt/in de economie (en die is nog ver te zoeken gegeven de kloof tussen arm en rijk), vrede met de schepping (hier is ook nog veel werk aan de winkel gegeven de klimaatverandering en het groeiende verlies aan biodiversiteit) én vrede tussen de volken. Daar is ie dan: peace with creation. En daarom dus een Walk of Peace with Creation! En tijdens die wandeling worden er in de geest van dat Conciliair Proces drie ‘staties’ gehouden over gerechtigheid, vrede en de heelheid van de schepping. 

Op de eerste statie over gerechtigheid deelde ds. Bob Haanstra, bestuurslid van INLIA, gepassioneerd zijn ervaringen met de opvang van vluchtelingen. Een ervaringsverhaal. De daadwerkelijke ontmoeting met een vluchteling, met een asielzoeker die geen plek heeft op de wereld, die geen huis heeft, die van hot naar her wordt gebracht, poetst alle vooroordelen weg.

Op de tweede statie over vrede riep Kees Nieuwerth, vicevoorzitter van de Raad, de massale demonstraties tegen de plaatsing van de kruisraketten in herinnering en vroeg waarom die existentiële dreiging die uitgaat van kernwapens eigenlijk helemaal uit het maatschappelijk debat verdwenen is. Die wapens zelf zijn echter in het geheel niet verdwenen. Is het tijd voor een demonstratie onder de noemer: kappen met kernwapens?

Op de derde statie over heelheid van de schepping werd op zeer bevlogen wijze door twee jongeren, Feikje Visser en Herman van Veelen, over de activiteiten van de bewegingen Christian Climate Action (CCA) en Extinction Rebellion (XR) gesproken. Opgeroepen werd acties te ondersteunen, niet pas over tien jaar, maar nu. 

De wandeling werd afgesloten met een praktisch voorbeeld van een groene kerk die de appels verzameld van kleine boomgaarden om daar vruchtensap van te laten maken ten behoeve van een project in Armenië. Dit mes snijdt aan twee kanten: het gaat om de groene waarden, maar ook om de zorg voor mensen elders.